Sosyal Güvenlik Hukuku

• Sosyal Güvenlik Hukuku Nedir?

​

Gelirleri ne olursa olsun, kişilere belirli sosyal riskler karşısında ekonomik güvence sağlama görevine sahip kurum ve kurumlar topluluğudur

Sosyal güvenlik hukukunda, devlet-kurum-kişi arasında üçlü bir kamu hukuku ilişkisi vardır. Sigortalılar açısından zorunluluk esasına dayalı bir ilişki söz konusudur. Bu ilişkide sigortalı ile Kurum arasında özel hukuk ilişkilerinde olduğu gibi bir eşitlik değil tam tersine bir altlık-üstlük ilişkisi vardır. Bütün bu özelliklerinden dolayı sosyal güvenlik hukuku kamu hukukuna dahildir.

 

• Sosyal Güvenliğin Hukuk Sistemi İçindeki Anayasal Dayanağı Nedir?

​

Sosyal güvenlik hakkı insan hakları içinde yer almaktadır. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinin 22.maddesi her insanın sosyal güvenlik hakkına sahip olduğunu hükme bağlamıştır. Bu esas Anayasanın 60.maddesinde de yer almıştır. Sosyal güvenlik hakkı, kişinin elinden alınamaz. Aynı zamanda sosyal güvenlik hakkından vazgeçmek de mümkün değildir.

 

Sosyal güvenlik hakkı 1982 Anayasasının üçüncü bölümünü oluşturan “Ekonomik ve Sosyal Haklar ve Ödevler” kısmında düzenlenmiştir. Anayasanın 61.maddesi uyarınca; “Herkes, sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Devlet, bu güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar.”

 

Türkiye Cumhuriyeti’nin “sosyal bir devlet” olduğunu hükme bağlayan 2.madde başta olmak üzere, devletin kişilerin ve toplumun huzur ve refahını sağlama, insanın maddi ve manevi varlığını geliştirme amaç ve görevi (md.5), insanın yaşama, maddi ve manevi varlığını (kişiliğini) koruma ve geliştirme hakkı (md.17), eşitlik ilkesi (md.10), ailenin ve çocuğun korunması (md.41), çalışma hakkı ve devletin işsizliği önleyici tedbir alma ödevi (md.49), ücrette adalet sağlanması (md.55), kişinin sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkı (md.56) ve konut hakkı (md.57) da sosyal güvenlik hakkı ile ilişkilidirler.

 

 

• Sosyal Güvenliğin Yasal Dayanakları Nelerdir?

​

Ülkemizde sosyal güvenlik alanında yapılan değişikliklerle birlikte 2006 tarihinde yürürlüğe giren 5502 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu ile Sosyal Güvenlik Kurumu kurulmuştur. Bu kanunla Sosyal Sigortalar Kurumu, T.C. Emekli Sandığı ve Bağ-kur’un tüzel kişiliği sona ermiş; 2006 yılında yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile de farklı sosyal güvenlik kanunlarına tabi olanlar tek bir kanun içinde düzenlenmiş ve e Sosyal Güvenlik Kurumu adı altında tek bir çatıda toplanmıştır.

 

• Sosyal Sigortaların Temel Özellikleri Nelerdir?

​

Sosyal güvenlik sisteminde çalışanlar ve işverenler de maddi katkıda bulunduklarından “primli sosyal güvenlik rejimi” olarak isimlendirilir. Devlet de sosyal güvenlik sistemine mali destekte bulunur.

 

Özel sigortalardan, sisteme katılımın zorunlu olması, devlet eliyle kurulup örgütlenmesi, belli sayıda riski kapsamına alması konularında ayrılır. Bunların yanı sıra ilgililerin ödeyeceği prim, rizikonun ağırlığına göre değil, çalışanların elde ettiği gelir üzerinden belirlenir. Çalışanların gelirleri yükseldikçe ödedikleri prim de artmaktadır.

 

Sosyal sigorta, sosyal devlet ilkesinin gereği olarak zayıfı korumayı, sigortalılar arasında denge sağlamayı amaçlar.

​

• Sosyal Sigortanın Ana Kolları Nelerdir?

​

Türkiye’nin de taraf olduğu ILO’nun 102 sayılı “Sosyal Güvenliğin Asgari Normları Hakkında Sözleşme” uyarınca sosyal sigortanın dokuz ana kolu vardır. Bunlar;

Hastalık halinde sağlık yardımları

Hastalık ödenekleri

Analık

Sakatlık

Yaşlılık

İş kazası ve meslek hastalığı

Ölüm

Aile Yardımları

İşsizlik

 

• Sosyal Güvenlik Hukuku Alanına  İlişkin Dava Türleri Nelerdir?

​

• Hizmet Tespit Davaları,

• Sosyal Güvenlik Borçlanmalarından Kaynaklı Alacak Davaları,

• Sosyal Güvenlik Ödemelerinden Kaynaklı Rücu Davaları,

• Soysal Güvenlik Kurumu ile ilgili diğer davalar